Artykuły

Od czasu dynastii Han w kulturze chińskiej obecna była koncepcja „trzech podporządkowań” (san cong 三从), którym miała podlegać każda kobieta. Zgodnie z nią najpierw kobiety powinny być posłuszne swoim ojcom, następnie swoim mężom, a w przypadku śmierci tych ostatnich, najstarszym synom. Ponadto, jej obowiązkiem było zaakceptowanie małżeństwa zaaranżowanego przez jej rodziców oraz urodzenie męskiego potomka dla rodu męża, którego członkinią się stawała z chwilą ślubu. Taki stan rzeczy trwał aż do XX wieku.

Na wyspie Pulau Ubin, na wschód od Singapuru, miejscowi mieszkańcy oddają część katolickiej niemieckiej dziewczynie. Tłum pielgrzymów, przeważnie chińskiego pochodzenia, przychodzi regularnie do jej świątyni nazywanej Sanktuarium Berlińskim, świątynią Lady Datuk lub po prostu Sanktuarium Niemieckiej Dziewczyny. Na ołtarzu umieszczona jest lalka Barbie, uosabiająca dziewczynę, a wokół znajdują się liczne przedmioty kojarzone zwykle z młodą kobietą: szczotki do włosów, perfumy, pomadki, biżuteria. Z różowej pozytywki płyną łagodne tony.

Na Tajwan pierwszy raz przyjechałem jako kleryk ponad 41 lat temu, tzn. 10 października 1981 roku, w narodowe święto podwójnej dziesiątki. Kiedy we trzech (Zbigniew Wesołowski, Alojzy Stypa i Andrzej Kołacz) podeszliśmy do kontroli paszportowej, od razu mieliśmy kłopoty. Urzędnicy tajwańscy wzięli nasze polskie, komunistyczne paszporty do ręki i nie mogli uwierzyć, iż tam znajdują się legalne wizy tajwańskie. Jeden z nich zniknął na 15–20 minut, a wróciwszy, oddał nam paszporty, mówiąc: „All is OK”.

Od 31 sierpnia 2001 roku przebywam na Tajwanie. Przed przyjazdem na tę piękną wyspę nie studiowałem zbyt dogłębnie historii i kultury tego miejsca, nawet nie wiedziałem, że mieszkają tutaj Aborygeni. Gdy w szkole językowej Katolickiego Uniwersytetu Fu Jen zacząłem uczyć się języka chińskiego, spotkałem kilku aborygeńskich studentów z Wydziału Religioznawstwa. Wielu z nich było katolikami. Zaczęli zapraszać mnie do uczestnictwa w różnych spotkaniach organizowanych przez Kościół. Niektóre z nich miały miejsce w bardziej odległych rejonach Tajwanu, dzięki temu miałem okazję stopniowo poznawać kulturę i tradycje plemion aborygeńskich.

Kościół katolicki na Tajwanie powstał dzięki staraniom hiszpańskich misjonarzy z Zakonu Dominikanów, którzy przybyli na Tajwan z Filipin w 1626 roku. W czasach obowiązywania portugalskiego Padroado, hiszpańskim misjonarzom nie wolno było schodzić na ląd w Makau, które było wtedy najważniejszym portem w drodze morskiej na Daleki Wschód przez Cieśninę Malakka do Japonii. Zamiast tego pozwolono im osiąść na Tajwanie, opustoszałej wyspie o niewielkim znaczeniu u wybrzeży Chin kontynentalnych. Hiszpańscy misjonarze dotarli do Keelung oraz Tanshui w północnej części wyspy, gdzie próbowali nawracać pierwotnych mieszkańców z plemienia Pingpu.

Rok 2012, ogłoszony rokiem wiary i ewangelizacji, jest dla naszej szanghajskiej diecezji również 450. rocznicą urodzin stojącego u początków naszego Kościoła człowieka – Pawła Xu Guangqi (1562–1633). Pisałem już o nim przed trzema laty w moim liście pasterskim, a teraz piszę znowu, aby Wam powiedzieć, czego nauczyłem się obcując w tych latach z Pawłem Xu Guangqi. Chciałbym, abyście z uwagą tego wysłuchali, wzięli to sobie do serca i mówili o Pawle Xu innym, oraz byście poruszeni jego przykładem, włączyli się w dzieło głoszenia Ewangelii w diecezji Szanghaj, równocześnie zwracając się do niego z pełnym zaufaniem i modlitwą, aby wstawiał się u Boga o pomyślność naszej pracy pastoralnej i ewangelizacyjnej.

W tym wydaniu naszej corocznej aktualizacji statystycznej, jak zawsze, przedstawimy kilka nowo opublikowanych badań. Tym razem skupiamy się na „zachodniej gorączce religijnej” na wsi w Chinach, „chińskiej tożsamości kulturowej” wyznawców religii, związku między religijnością a chęcią dawania jałmużny, rozwoju buddyjskiego życia monastycznego w Chinach i motywach, dla których Chińczycy zostali chrześcijanami. Podajemy również liczby związane z poszczególnymi religiami za rok 2020 lub –  jeśli takowych nie posiadamy – z poprzednich lat.

Ambrose Mong jest księdzem pracującym w parafii św. Andrzeja w Hongkongu i jednocześnie nauczycielem na Chińskim Uniwersytecie Hongkongu. Napisał kilka książek na temat dialogu międzyreligijnego oraz relacji między Zachodem a Chinami na polu religijnym. W 2019 r. została opublikowana jego książka „Sino-Vatican Relations: From Denunciation to Dialogue” („Stosunki chińsko-watykańskie: od potępienia do dialogu”²), w której starał się ukazać historię relacji Watykanu z państwem chińskim w kontekście historii, kultury i polityki Chin. 

Michał Boym SJ, XVII-wieczny polski jezuita i misjonarz w Chinach, uosabia burzliwe czasy, w których żył, i epokowe przemiany, w których odegrał istotną rolę. Od udziału w chrzcie dworu i rodziny cesarskiej Yongli, ostatniego cesarza dynastii tzw. Południowego Ming, przez reprezentowanie go wobec mocarstw europejskich, po, w końcu, wybitny wkład w europejską wiedzę o Chinach, życie Boyma to historia wielkiej wiary i niezłomnej lojalności, intelektualnych poszukiwań i pokonywania przeciwności losu.

Relacje między Stolicą Apostolską a rządem Chińskiej Republiki Ludowej były i są skomplikowane. Wynika to nie tylko z różnic w kwestiach światopoglądowych, ale także i z faktu, że Watykan jest jedynym państwem europejskim, który za legalny rząd całych Chin uznaje rząd Republiki Chińskiej na Tajwanie. Ponadto, Chińska Republika Ludowa nie uznaje żadnych organizacji religijnych, których centra znajdują się poza jej terytorium, co kłóci się z wymogiem podporządkowania się katolików władzy papieskiej. Dlatego też jedną z najważniejszych kwestii spornych między nią a Watykanem pozostaje administracyjna kontrola nad hierarchią kościelną w Kościele katolickim w Chinach.