Wstęp

Za datę rozpoczęcia polityki jednego dziecka (dusheng zinü zhengce 独生子女政策) uznaje się wrzesień 1980 roku, kiedy to Biuro Polityczne KPCh wystosowało list otwarty do członków partii i Ligi Młodzieży Komunistycznej nawołujący do posiadania tylko jednego dziecka w celu utrzymania populacji poniżej 1.2 miliarda przed końcem XX wieku. Rok później utworzono Narodową Komisję Planowania Rodziny (National Family Planning Commission, Zhonghua Renmin Gongheguo Guojia Weisheng he Jihua Shengyu Weiyuanhui  中华人民共和国国家人口和计划生育委员会) w celu promocji polityki późnego zawierania małżeństw i posiadania tylko jednego dziecka.

W grudniu 1982 r. uchwalono nową konstytucję Chińskiej Republiki Ludowej. Zgodnie z jej art. 25 państwo ma prowadzić kontrolę urodzeń w taki sposób, aby ich ilość była dopasowana do wymogów rozwoju gospodarczego i społecznego. W art. 49 napisano, że małżonkowie mają obowiązek wdrażania w życie polityki kontroli urodzeń. W art. 89 podporządkowano politykę kontroli urodzeń Radzie Państwowej. Natomiast w art. 107 obarczono władze lokalne odpowiedzialnością za nadzór nad jej implementacją. Mimo to ustawowa forma regulacji polityki kontroli urodzeń nastąpiła dopiero w 2002 r., za pomocą przetłumaczonej poniżej ustawy. 

W listopadzie 2011 r. w Chinach wdrożono politykę zezwolenia na dwoje dzieci dla par, w których oboje małżonkowie byli jedynakami. 

W listopadzie 2013 r. KC KPCh zaproponował zezwolenie parom, w których przynajmniej jeden małżonek był jedynakiem, na posiadanie dwojga dzieci. W grudniu 2013 r. dostosowano politykę kontroli urodzeń. 

27 grudnia 2015 r. Stały Komitet OZPL przegłosował i przyjął poprawkę do ustawy o planowaniu populacji i rodziny, oficjalnie wdrażając powszechną politykę dwojga dzieci od 1 stycznia 2016 r.

31 maja 2021 r. Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin (Zhonggong Zhongyang Zhengzhi Ju中共中央政治局) zorganizowało spotkanie, na którym wskazano, że dalsza optymalizacja polityki urodzeń, wdrożenie polityki umożliwiającej parom posiadanie trojga dzieci oraz środki wspierające byłyby korzystne dla poprawy struktury populacji Chin, wdrożenia proaktywnej strategii narodowej w odpowiedzi na starzenie się społeczeństwa i utrzymanie przewagi Chin w zakresie zasobów ludzkich. Od sierpnia 2021 r. Chińczycy uzyskali prawo do posiadania trojga dzieci.

Marek Tylkowski, Maria Płaszczyńska

 

Ustawa o populacji i kontroli urodzeń z 25.05.2005 r.

 

Rozdział 1. Postanowienia ogólne¹

Artykuł 1. Niniejsza ustawa została uchwalona w zgodzie z konstytucją, w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju populacji, gospodarki, społeczeństwa, zasobów naturalnych i środowiska. Wprowadza kontrolę urodzeń, która chroni zgodne z prawem interesy obywateli, sprzyja szczęściu rodzinnemu, dobrobytowi narodu i postępowi społecznemu.

 

Artykuł 2. Nasze państwo jest krajem o dużej populacji. Realizowanie kontroli populacji jest fundamentalną polityką naszego państwa. 

Państwo użyje wszechstronnych środków, żeby kontrolować wielkość populacji i podnieść jej jakość. 

Państwo, opierając się na upowszechnianiu edukacji, rozwoju technologii i usług, stworzy sprawny system nagradzania i ubezpieczeń społecznych, aby rozwijać pracę na rzecz populacji i kontroli urodzeń. 

 

Artykuł 3. Rozwój pracy na rzecz populacji i kontroli urodzeń, powinien wiązać się ze zwiększeniem możliwości edukacji i zatrudnienia dla kobiet oraz z większą troską o ich zdrowie i podniesieniem ich pozycji [w społeczeństwie]. 

 

Artykuł 4. Pracownicy administracji wszystkich szczebli w czasie wprowadzania w życie kontroli urodzeń, powinni ściśle przestrzegać prawa i egzekwować je w sposób cywilizowany. Nie wolno im pogwałcić zgodnych z prawem interesów obywateli. 

Oddziały administracji realizujące [politykę] kontroli urodzeń i ich pracownicy, w czasie wykonywania swoich obowiązków znajdują się pod ochroną prawa. 

 

Artykuł 5. Rada Państwa kieruje pracą w zakresie populacji i kontroli urodzeń w skali całego kraju.

Administracja lokalna kieruje pracą w zakresie populacji i kontroli urodzeń w skali lokalnej.

 

Artykuł 6. Wydział Administracyjny Rady Państwa ds. Kontroli Urodzeń jest odpowiedzialny za pracę na polu kontroli urodzeń, i populacji na terenie całego kraju.

Oddziały administracyjne powyżej stopnia powiatowego są odpowiedzialne za pracę na polu kontroli urodzeń i [liczebności] populacji na szczeblu lokalnym.

Inne oddziały administracyjne, zakres obowiązków których jest [pośrednio] związany z pracą na polu kontroli urodzeń i [liczebności] populacji, nie wykraczają poza swoje obowiązki. 

 

Artykuł 7. Organizacje robotnicze, organizacje pionierów komunistycznych, związek kobiet i inne organizacje społeczne, branżowe i obywatelskie, powinny wspomagać administrację w pracy na rzecz kontroli urodzeń i [liczebności] populacji. 

 

Artykuł 8. Państwo daje nagrody organizacjom i jednostkom, które wyróżniły się w pracy na rzecz kontroli urodzeń i [liczebności] populacji.

 

Rozdział 2. Sposoby ustanowienia i wprowadzania w życie planu rozwoju populacji 

Artykuł 9. Rada Państwa zredaguje plan rozwoju populacji oraz uwzględni go tworząc plany rozwoju gospodarczego i społecznego. 

Plany rozwoju populacji na szczeblu powiatowym i wyżej powinny być tworzone na podstawie planu rozwoju populacji najwyższego szczebla, z uwzględnieniem sytuacji panującej w danym rejonie administracyjnym i planów rozwoju gospodarczego oraz społecznego. 

 

Artykuł 10. Administracja powiatowa i wyższego szczebla, ustanawiając plan rozwoju populacji, ustanawia także i organizuje sposoby jego wprowadzania.

Administracja powiatowa i wyższych szczebli jest odpowiedzialna za codzienną pracę wprowadzania w życie planów kontroli urodzeń i [liczebności] populacji. 

Administracja wsi, wsi mniejszości etnicznych, miasteczek i wspólnot uliczkowych jest odpowiedzialna za wcielanie w życie planów kontroli urodzeń na jej terenie. 

 

Artykuł 11. Plany kontroli urodzeń i [liczebności] populacji powinny systematycznie kontrolować liczbę ludności, wzmacniać opiekę zdrowotną nad matkami i niemowlętami oraz podnosić jakość populacji.

 

Artykuł 12. Komitety wiejskie i komitety mieszkańców [miast] powinny prowadzić pracę na rzecz kontroli urodzeń zgodnie z prawem.

Organy [państwa], oddziały wojskowe, organizacje branżowe i zawodowe powinny dobrze wykonywać pracę na rzecz kontroli urodzeń w ramach swojej jednostki.

 

Artykuł 13. Wydziały wydawnictw związanych z planowaniem urodzeń, edukacją, nauką, kulturą, higieną, administracją i dziennikarstwem oraz radia i telewizji powinny rozwijać edukację i propagandę na rzecz kontroli urodzeń i [liczebności] populacji.

Wszystkie media publiczne mają obowiązek propagowania kontroli urodzeń i [liczebności] populacji oraz ich korzyści dla społeczeństwa.

Szkoły powinny planowo prowadzić wśród uczniów, za pomocą sposobów odpowiednich dla ludzi wykształconych, edukację na rzecz kontroli urodzeń związaną z biologią, higieną, dojrzewaniem i zdrowiem płciowym.

 

Artykuł 14. W przypadku ludności migrującej za kontrolę urodzeń i [liczebności] populacji wśród niej odpowiedzialne są jednostki administracyjne, w których ludzie są zameldowani i w których mieszkają, z pierwszeństwem dla tych ostatnich. 

 

Artykuł 15. Państwo na podstawie sytuacji rozwoju ekonomicznego i społecznego podwyższa środki finansowe przeznaczone na kontrolę urodzeń i [liczebności] populacji. Administracja wszystkich szczebli powinna zagwarantować niezbędne dla tego celu środki finansowe.

Różne szczeble administracji będą szczególnie udzielać wsparcia w implementacji kontroli urodzeń i [liczebności] populacji rejonom biednym i zamieszkanym przez mniejszości etniczne.

Państwo zachęca organizacje społeczne i branżowe oraz poszczególne jednostki do kontrybucji na rzecz kontroli urodzeń i [liczebności] populacji. 

Żadna osoba ani jednostka administracyjna nie może zatrzymywać lub przywłaszczać sobie środków finansowych przeznaczonych na pracę nad kontrolą urodzeń i [liczebności] populacji. 

 

Artykuł 16. Państwo zachęca do badań naukowych i współpracy międzynarodowej  na polu kontroli urodzeń i [liczebności] populacji.

 

Rozdział 3. Regulacja płodności

Artykuł 17. Obywatele mają prawo do rodzenia dzieci. Jednocześnie mają też obowiązek wprowadzania w życie planu kontroli urodzeń. Mąż i żona są razem odpowiedzialni za jego realizację.

 

Artykuł 18. Państwo stale wprowadza w życie politykę kontroli urodzeń, zachęca obywateli do późnego zawierania związków małżeńskich i późnego rodzenia dzieci. Sugeruje, żeby jedna para małżeńska miała tylko jedno dziecko. Jeśli jest to zgodne z prawem i regulacjami prawnymi, rodzice mogą prosić [o pozwolenie] na urodzenie drugiego dziecka. W takim wypadku sposób procedurę [wydawania takiego pozwolenia] ustala Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych na szczeblu prowincji, okręgów autonomicznych, miast wydzielonych lub powołany przez nie stały komitet. 

Mniejszości także etniczne powinny realizować plan kontroli urodzeń. Sposób jego realizacji ustala Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych na szczeblu prowincji, okręgów autonomicznych lub miast wydzielonych, albo powołany przez nie stały komitet. 

 

Artykuł 19. Realizowanie planu kontroli urodzeń opiera się przede wszystkim na antykoncepcji. 

Państwo stwarza warunki, które gwarantują, że świadomi obywatele wybierają bezpieczne, skuteczne i odpowiednie metody antykoncepcji. W razie operacji, których celem jest regulacja płodności, konieczne jest zapewnienie im bezpieczeństwa. 

 

Artykuł 20. Mąż i żona w wieku rozrodczym powinni świadomie stosować metody antykoncepcyjne i akceptować wskazówki techniczne odnośnie planowania urodzeń.

[Należy] zapobiegać i ograniczać niechciane ciąże. 

 

Artykuł  21. Mąż i żona w wieku rozrodczym, którzy realizują plan kontroli urodzeń, mają prawo do bezpłatnej, podstawowej pomocy technicznej w tym przedsięwzięciu, w ramach określonych przez przepisy państwowe. 

Środki, o których mowa w ustępie poprzedzającym, są ujęte w budżecie finansowym administracji lub gwarantowane przez ubezpieczenie społeczne zgodnie z właściwymi przepisami państwowymi.

 

Artykuł 22.  Zakazana jest dyskryminacja lub lekceważenie kobiet, które urodziły córki lub wcale nie urodziły dziecka. Zakazana jest dyskryminacja, lekceważenie i porzucanie niemowląt płci żeńskiej. 

 

Rozdział 4. Nagrody i ubezpieczenia społeczne.

Artykuł 23. Państwo, w zgodzie z przepisami, daje nagrody małżonkom przestrzegającym planu kontroli urodzeń.

 

Artykuł 24. Państwo buduje sprawny system ubezpieczeń emerytalnych, zdrowotnych, rodzicielskich i społecznych, aby wspomóc planowaną kontrolę urodzeń. 

Państwo zachęca firmy ubezpieczeniowe, aby proponowały ubezpieczenia korzystne dla planowania kontroli urodzeń. 

W miejscach, gdzie znajdują się ku temu warunki, można, pod kierunkiem administracji i w zgodzie z życzeniami ludności wiejskiej, wprowadzać różnorakie metody opieki nad ludźmi starszymi. 

 

Artykuł 25. Obywatele, którzy w późnym wieku zawierają małżeństwa i rodzą dzieci, mogą dostać w nagrodę dłuższe urlopy z okazji zawarcia małżeństwa i urodzenia dziecka lub inne korzyści.

 

Artykuł 26. Kobiety w ciąży, w czasie połogu i karmienia piersią, zgodnie z odpowiednimi przepisami państwowymi, są pracownikami pod szczególną ochroną i mogą otrzymać pomoc oraz rekompensatę [za czas, gdy nie zarabiały pieniędzy]. 

Obywatele, którzy realizują planowanie urodzeń za pomocą operacji, w zgodzie z przepisami państwowymi mają prawo do urlopu [po dokonaniu operacji], natomiast administracja lokalna może dać im nagrodę. 

 

Artykuł 27. Dla małżonków, którzy z własnej woli urodzą tylko jedno dziecko, państwo oferuje dyplom „Wyróżnienie dla rodziców jednego dziecka”. 

Małżonkowie, którzy otrzymają powyższy dyplom, w zgodzie z odpowiednimi przepisami państwa, prowincji, okręgów autonomicznych lub miast wydzielonych, dostają nagrody.

W zgodzie z prawem, przepisami i regulacjami, nagrody dla małżonków posiadających tylko jedno dziecko, są przyznawane przez jednostkę administracyjną na terenie której małżonkowie przebywają i inne związane z nimi jednostki administracyjne.  

Jeśli jedyny syn lub jedyna córka, na skutek wypadku, dostąpią kalectwa lub umrą, a ich rodzice nie urodzą kolejnych dzieci ani też ich nie adoptują, miejscowa administracja powinna udzielić im niezbędnej pomocy. 

 

Artykuł 28. Administracja różnych szczebli udziela wsparcia rodzinom mieszkańców wsi realizującym plan kontroli urodzeń na polu ekonomicznym, oferuje im fundusze, pomoc techniczną i szkolenia oraz preferencyjne traktowanie. Wobec rodzin ubogich, które realizują plan kontroli urodzeń, [administracja daje im] pierwszeństwo w udzielaniu pożyczek na walkę z ubóstwem, zatrudnieniu dla ubogich, i w projektach ograniczania ubóstwa i pomocy społecznej.

 

Artykuł 29. Nagrody, o których mowa w niniejszym artykule i sposób ich przyznawania, zostaną szczegółowo określone, biorąc pod uwagę sytuację miejscową i stosując się do niniejszej ustawy, innych związanych z nią praw oraz przepisów administracyjnych, przez Zgromadzenie Ludowe szczebla prowincjonalnego, okręgu autonomicznego, miast wydzielonych i miast szczególnie dużych lub też przez powołane przez nie komitety. 

 

Rozdział 5. Pomoc techniczna w planowaniu rodziny 

Artykuł 30. Państwo stworzy system opieki zdrowotnej przed ślubem oraz w czasie ciąży, aby powstrzymać lub ograniczyć występowanie wad przy narodzinach dziecka oraz podnieść poziom zdrowia narodzonych dzieci. 

 

Artykuł 31. Administracja wszystkich szczebli powinna przedsięwziąć kroki w celu zagwarantowania obywatelom pomocy technicznej w planowaniu urodzeń i podniesienia poziomu ich zdrowia reprodukcyjnego. 

 

Artykuł 32. Władze lokalne różnych szczebli powinny racjonalnie rozdysponować i wykorzystywać zasoby zdrowotne. Utworzyć sprawne instytucje techniczne i medyczne świadczące usługi techniczne w zakresie planowania urodzeń, zapewnić sieć usług technicznych planowania urodzeń złożoną z zakładów opieki zdrowotnej, udoskonalić i podnieść poziom [ich] infrastruktury oraz [świadczonych w nich] usług.

 

Artykuł 33. Instytucje  i szpitale udzielające pomocy technicznej w planowaniu urodzeń powinny we własnym zakresie edukować ludzi w wieku rozrodczym, sprawdzać płodność kobiet w wieku rozrodczym, które wstąpiły w związki małżeńskie, świadczyć im dalsze usługi w zakresie planowania rodziny, udzielać porad w zakresie zdrowia reprodukcyjnego, kierownictwa i pomocy technicznej. 

 

Artykuł 34. Personel udzielający usług technicznych w zakresie planowania urodzeń powinien kierować obywatelami w taki sposób, aby wybierali bezpieczne, skuteczne i odpowiednie metody antykoncepcyjne. 

Wobec małżonków, którzy już mają dziecko, sugeruje się wybór trwałej metody antykoncepcyjnej. 

Państwo zachęca do propagowania i używania technik i leków wykorzystywanych do planowania rodziny, które są efektem nowych badań. 

 

Artykuł 35. Zabrania się za pomocą ultrasonografu lub innej metody, o ile nie jest to konieczne ze względów leczniczych, określania płci dziecka w łonie matki. Zabrania się dokonywania nieuzasadnionego medycznie sztucznego przerywania ciąży ze względu na spodziewaną płeć dziecka. 

 

Rozdział 6. Odpowiedzialność prawna

Artykuł 36. W przypadku naruszenia przepisów niniejszej ustawy przez jedno z poniższych działań, administracyjny wydział planowania urodzeń lub administracyjny wydział ochrony zdrowia, zgodnie ze swoimi uprawnieniami, nakazuje poprawę, udziela ostrzeżenia i konfiskuje nielegalne zyski; jeśli nielegalny zysk przekracza 10 000 juanów, nałożona zostanie grzywna w wysokości nie mniej niż dwukrotność i nie więcej niż sześciokrotność nielegalnego zysku; jeśli nie było nielegalnego zysku lub nielegalny zysk wynosi mniej niż 10 000 juanów, nałożona zostanie grzywna w wysokości od 10 000 do 30 000 juanów; w przypadku poważnych okoliczności organ wydający certyfikat zawodowy może odebrać certyfikat zawodowy; w przypadku popełnienia przestępstwa odpowiedzialność karana jest zgodnie z prawem. 

1) Wykonywanie nielegalnych zabiegów planowania rodziny dla innych osób;

2) Wykorzystywanie technologii ultradźwiękowych i innych technik do nieuzasadnionego medycznie diagnozowania płci płodu lub sztucznego przerywania ciąży;

3) Wykonywanie fałszywych zabiegów antykoncepcyjnych, przeprowadzanie fałszywych badań medycznych i wystawianie fałszywych zaświadczeń o planowaniu urodzeń.

 

Artykuł 37. Sfałszowanie, przerobienie lub sprzedaż zaświadczenia o planowaniu urodzeń będzie skutkować skonfiskowaniem uzyskanych nielegalnych korzyści przez organy administracji planowania urodzeń. W przypadku uzyskania nielegalnych korzyści w wysokości powyżej pięciu tysięcy juanów, nałożona zostanie grzywna w wysokości od dwukrotności do dziesięciokrotności uzyskanych korzyści. W przypadku braku uzyskanych nielegalnych korzyści lub uzyskania korzyści mniejszych niż pięć tysięcy juanów, nałożona zostanie grzywna w wysokości od pięciu tysięcy do dwudziestu tysięcy juanów. W przypadku popełnienia przestępstwa odpowiedzialność karna będzie wyznaczana zgodnie z prawem.

Osoby, które zdobyły zaświadczenia o planowaniu rodziny nielegalnymi metodami, zostaną pozbawione tych zaświadczeń przez organy administracji planowania rodziny. W przypadku wystąpienia błędów w wydaniu tych zaświadczeń przez jednostki, odpowiedzialne osoby kierownicze i inne osoby bezpośrednio odpowiedzialne będą ponosić odpowiednie konsekwencje administracyjne zgodnie z prawem.

 

Artykuł 38. Jeśli pracownik techniczny w dziedzinie planowania urodzeń łamie przepisy lub opóźnia ratowanie lub leczenie, co prowadzi do poważnych skutków, ponosi on odpowiedzialność prawną zgodnie z przepisami dotyczącymi prawa i przepisów administracyjnych.

 

Artykuł 39. Jeśli pracownicy organów państwowych, w czasie pracy nad planowaniem urodzeń, dokonają jednego z wyszczególnionych poniżej czynów, będzie to przestępstwem, za które poniosą  odpowiedzialność karną zgodnie z prawem. 

1. Naruszanie praw osobistych, własnościowych i innych legalnych praw obywateli
2. Nadużywanie władzy, zaniedbywanie obowiązków, faworyzowanie i oszustwa dla własnej korzyści
3. Żądanie i przyjmowanie łapówek
4. Przechwytywanie, zatrzymywanie, przekierowywanie lub korupcja w zakresie funduszy na planowanie rodziny lub opiekę społeczną
5. Fałszerstwo, zatajenie, podrabianie, manipulowanie lub odmowa zgłaszania danych dotyczących populacji i statystyk związanych z planowaniem urodzeń.

 

Artykuł 40. Osoby naruszające postanowienia niniejszej ustawy i nie wypełniające obowiązków wspierania zarządzania planowaniem urodzeń, będą zobowiązane do poprawy przez właściwe władze lokalne i otrzymują nagany na piśmie; kadra kierownicza [naruszająca postanowienia niniejszej ustawy] i inne osoby bezpośrednio odpowiedzialne zostaną ukarane administracyjnie zgodnie z prawem.

 

Artykuł 41. Obywatele, którzy nie spełniają warunków określonych w artykule 18 niniejszej ustawy i mają [niedozwolone] dzieci, powinni zgodnie z prawem płacić opłatę socjalną za wychowywanie dziecka.

Jeśli opłata socjalna za wychowywanie dziecka nie zostanie opłacona w pełnej wysokości w określonym terminie, od dnia naruszenia należności naliczane są odsetki karne zgodnie z krajowymi przepisami; w przypadku braku zapłaty, organy administracji planowania rodziny, które podjęły decyzję o poborze, zgodnie z prawem składają wniosek o przymusowe wykonanie wyroku do sądu ludowego.

 

Artykuł 42. Osoby, które płacą opłatę socjalną za wychowywanie dziecka zgodnie z postanowieniami artykułu 41 niniejszej ustawy, jeśli są pracownikami państwowymi, powinny również zgodnie z prawem ponieść konsekwencje administracyjne; inne osoby powinny ponieść konsekwencje dyscyplinarne ze strony swoich jednostek pracowniczych lub organizacji.

 

Artykuł 43. Osoby, które odmawiają lub utrudniają organom administracji planowania urodzeń oraz ich pracownikom wykonywanie ich obowiązków zgodnie z prawem, powinny być upomniane i pouczone przez organy administracji planowania urodzeń i zobowiązane do zaprzestania takich działań; jeśli naruszają one przepisy dotyczące zarządzania porządkiem publicznym, powinny być ukarane zgodnie z prawem; jeśli popełniły przestępstwo, powinny być ścigane na mocy prawa karnego. 

 

Artykuł 44. Obywatele, osoby prawne lub inne organizacje, które uważają, że organy administracji naruszyły ich legalne prawa i interesy w procesie zarządzania planowaniem rodziny, mogą złożyć skargę administracyjną lub wnieść skargę do sądu administracyjnego zgodnie z prawem.

 

Rozdział 7. Postanowienia końcowe

Artykuł 45. Konkretne metody zarządzania planowaniem urodzeń dla ludności przemieszczającej się, konkretne metody zarządzania usługami technicznymi planowania urodzeń oraz konkretne metody zbierania i zarządzania opłatami socjalnymi [za urodzenie niedozwolonego potomstwa] ustala Rada Państwa.

 

Artykuł 46. Konkretne metody wdrażania niniejszej ustawy w Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, ustala Centralna Komisja Wojskowa na podstawie niniejszej ustawy.

 

Artykuł 47. Niniejsza ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września 2002 roku.

 

---------------------------------

¹ 中华人民共和国人口与计划生育法 Zhonghua Renmin Gongheguo Renkou yu Jihua Shengyu Fa, serwis rządu ChRL gov.cn, 25.05.2005 r., https://www.gov.cn/banshi/2005-05/25/content_878.htm [dostęp: 25.06.2023 r.]. Polskie tłumaczenie zostało opublikowane w: Chiny Dzisiaj, Rok XVI, numer 1/2023, s. 12-16.